سنجش کارایی انرژی گلخانه ها بارویکردdea (مطالعه موردی گلخانه های خیار شهرستان همدان)

انرژی مصرفی در بخش کشاورزی با هدف تولید و فرآوری محصولات، به منظور ایجاد ارزش افزوده بسیار حائز اهمیت است. از طرف دیگر کشت گلخانه ای صنعت در حال رشد بسیاری از کشورها است و به دلیل تولید در خارج از فصل رشد، دارای مصرف انرژی بسیار بالایی می باشد. بررسی اثرات انرژی در تولید محصولات کشاورزی به بالا بردن میزان تولید و بهره وری، و سودآوری اقتصادی کمک می نماید. استان همدان یکی از مهم ترین مناطق کشاورزی در کشور است و محصول خیار از مهم ترین تولیدات گلخانه ای در منطقه مورد مطالعه می باشد. شهرستان همدان دارای 9455/67 هکتار گلخانه سبزی و صیفی با 56 واحد گلخانه فعال بود. در این تحقیق شاخص های انرژی و کارایی گلخانه های خیار و نیز روابط انرژی ورودی و عملکرد با استقرار مدل برنامه ریزی خطی با رویکرد dea محاسبه شد. تحقیق حاضر با روش اسنادی- میدانی انجام پذیرفت. داده های مورد نیاز از 30 گلخانه در شهرک گلخانه ای امزاجرد از طریق پرسشنامه و مصاحبه حضوری در سال 1390 جمع آوری شدند. پس از مطالعات صورت گرفته در خصوص استفاده از نهاده ها و نیز عملکرد حاصله، شاخص های انرژی محاسبه و مورد ارزیابی قرار گرفتند در این پژوهش نسبت انرژی 011/0، بهره خالص انرژی ((mj/ha 51/11657012- ، بهره وری انرژی kg/mj)) 021/0، شدت انرژیmj/kg) ) 47، میانگین کل انرژی ورودی (ha/ (mj63/11798284 و میانگین کل انرژی خروجی (ha/mj) 120/141272 به دست آمد. بالاترین سهم از میزان انرژی های نهاده متعلق به نهاده سوخت بود که 71/77 درصد از کل انرژی مصرفی را به خود اختصاص داد. تجزیه و تحلیل داده ها و ارزیابی مزارع با روش تحلیل پوششی داده ها و نرم افزار فرانتییر آنالیست 4 با مدل بازگشت به مقیاس ثابت (ccr)و مدل بازگشت به مقیاس متغییر (bcc) ورودی محور انجام شد. نتایج تحلیل داده ها به روش dea، با مدل ccr و bcc به ترتیب پانزده و بیست و شش واحد را کارا نشان داد. همچنین میانگین کارایی فنی، کارایی فنی خالص و کارایی مقیاس به ترتیب 24/87، 22/97 و 9/ 0به دست آمد. میزان مازاد مصرف هر یک از نهاده ها برای هر کدام از واحدهای ناکارا، در هر دو نوع مدل ccr و bcc نهاده محورمحاسبه گردید و در نتیجه آن مقدار انرژی قابل صرفه جویی در قیاس با واحد یا واحدهای مرجع مشخص شد. تحلیل حساسیت در ورودی واحدها انجام شد ونتایج نشان داد که تعداد واحدهای کارا در دو مدل ccr و bccبه یازده و بیست واحد کاهش یافت.